جرم سرقت و روش رسیدگی و شکایت
انواع و اقسام سرقت
جرم سرقت بر حسب نوع میزان مجازات و ماهیت آن به اشکال مختلف تقسیم دسته بندی شده است:
• دسته اول سرقت حدی
• دسته دوم سرقتهای تعزیری
سرقت حدی
ماده ۱۹۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ در تعریف سرقت مقرر می دارد سرقت عبارت است ربودن مال دیگری بطور پنهانی در این تعریف چهارعنصر ربودن مال دیگری و بطور پنهانی نهفته است که تعریف سرقت را شکل می دهد.
سرقت حدی به دو صورت می باشد:
• سرقت با شرایط خاص
• راهزنی
سرقت با شرایط خاص مستلزم حد
در این نوع سرقت اول اینکه سرقت باید بطور مخفیانه انجام گیرد: سرقت مستوجب مجازات حد باید به نحوی ارتکاب یابد که صاحب مال متوجه ارتکاب عمل ربودن مال خود نشود، بنابراین سرقتی که با علم و اطلاع صاحب مال صورت گیرد، مستوجب مجازات حد نخواهد بود.
حد ملاک مخفی بودن حد عرفی می باشد. دوم اینکه خارج کردن مال از حرز همراه با هتک حرز شرط دیگر سرقت مستوجب این است که مال به وسیله سارق یا با همکاری دیگری، از حرز خارج شود، چون حرز محل مناسب برای نگهداری مال است ویژگی اصلیش آن است که بدون هتک و از بین بردن آن نمی توان به مال موجود در حرز دست یافت و سوم اینکه سرقت در سال قحطی انجام نگیرد سرقت در صورتی مستوجب حد است که در سال قحطی صورت نگرفته باشد.
منظور از قحطی فقدان ارزاق عمومی در سال ارتکاب جرم سرقت است. اگر فرد محتاجی به خاطر تأمین معاش خود یا خانواده خود مرتکب سرقت گردد مستلزم حد سرقت نیست.
راهزنی
راهزنی یکی از انواع سرقت مستلزم حد است که کیفر آن مجازات جرم محاربه می باشد. ماده ۲۸۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مقرر می دارد: راهزنان، سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح ببرند و موجب سلب امنیت مردم و راه ها شوند محاربند. بنابراین راهزنی عبارت است از گرفتن اموال مسافرین و عابرین در طرق و شوارع ضمن غافلگیری و تهاجم مسلحانه.
سرقت های تعزیری
سرقت های تعزیری به سرقتی گفته می شود که سارق شرایط اجرای حد را ندارد و به همین اساس حاکم یا قاضی دادگاه آن را تعزیر خواهند کرد. بنابراین هر سرقتی تعزیری است مگر اینکه حدی بودن آن ثابت شود زیرا سرقت تعزیری به جز قواعد عمومی، شرط دیگری ندارد.
مجازات سرقت تعزیری
سرقت تعزیری به سه دسته تقسیم می شود:
سرقت ساده
سرقت مخل نظم
سرقت مشدد
1- سرقت ساده
عنصر قانونی سرقت ساده، ماده ۶۶۱ قانون مجازات اسلامی می باشد. سرقتی است که دارای ارکان و شرایط عمومی است و هیچیک از شرایط سرقت حدی یا سرقت مشدد را ندارد. البته اگر میزان مجازات را مبنای ساده و مشدد بودن سرقت قرار دهیم، سرقت موضوع ماده ۶۶۵ قانون مجازات اسلامی که کمترین را دارد سرقت ساده خواهد بود.
2- سرقت مخل نظم
ماده ۲۷۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ سرقت مخل نظم را که نوعی سرقت تعزیری می باشد. «سرقتی که فاقد شرایط اجرای حد می باشد و موجب اخلال در نظم با خوف شده را بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد، اگرچه شاکی نداشته یا گذشت نموده باشد، موجب حبس تعزیری از یک تا پنج سال خواهد بود» اطلاق این ماده شامل سرقت های تعزیری ساده و مشدد می شود.
سرقت تعزیری ساده
این نوع سرقت در مادۀ ۶۶۱ ق.م.ا علنی و فاقد کلیۀ شرائط اضافی است که برای سرقت های مشدد پیش بینی شده و با ربودن مال غیر بدون علم و اطلاع و رضایت صاحب مال محقق می شود و مجازات آن کمترین مجازات سرقت یعنی سه ماه و یک روز تا ۲ سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق می باشد.
سرقت تعزیری مشدد
که به اعتبار تعلق مال به دولت یا وقفی بودن آن چند قسم است.
سرقت اسناد
سرقت نوشته ها، اسناد، اوراق، دفاتر یا مطالب مندرج در دفاتر ثبت و ضبط دولتی که در ماده ۵۴۴ ق.م .ا مندرج است و مجازات آن ۶ ماه تا دو سال حبس می باشد.
سرقت مذکور شامل امانت پستی و دیگر نوشته ها غیر از اسناد و نوشته های مذکور نمی شود. (نظریۀ مشورتی شماره ۲۰۰۷- ۱۴ ۱ ۱۳۸۲ اداره حقوقی قوه قضائیه)
سرقت توسط امانت دار
به موجب مادۀ ۵۴۵ ق.م.ا اگر ربودن توسط امانت دار یا مستحفظ اسناد مذکور واقع شود مرتکب به سه تا ده سال حبس محکوم می شود.
عنف مهر
به موجب مادۀ ۵۴۶ ق.م.ا در صورتیکه مرتکب به عنف مهر یا پلمپ را محو نماید یا بشکند یا عملی مرتکب شود که در حکم محو یا شکستن پلمپ تلقی شود یا نوشته یا اسناد را برباید،حسب مورد به حداکثر مجازات وارده در موارد مذکور (۲ سال یا ۱۰ سال) محکوم می شود در این مجازات، مانع از اجرای مجازات جرائمی که از قهر و تشدد حاصل می شود، نخواهد بود.
سرقت اموال تاریخی و فرهنگی
به مادۀ ۵۵۹ ق.م.ا : شرط تحقق جرم موضوع این ماده آن است که:
اولا: به موضوع جرم اشیاء یا لوازم و مصالح و قطعات آثار فرهنگی، تاریخی باشد.
ثانیا: محل سرقت موزه ها، نمایشگاهها یا اماکن تاریخی و مذهبی یا سایر اماکنی باشد که تحت حفاظت یا نظارت دولت است.
اولین بار هستش که دارای پرونده حقو|
مجازات
آن بر اساس بند ۱۶ ماده ۱۹۸ ق.م.ا سرقت از اموال دولتی و وقفی و مانند آن (اموال فاقد مالک شخصی) مستوجب حد نیست در عین حال مقنن در حکم خاص در مواد ۵۴۴ و ۵۴۵ سرقت نوشته ها و اسناد و اوراق و نیزز سرقت مطالبی که در دفاتر مذکور مندرج است را نسبت به سرقت عادی (مادۀ ۶۶۱ ق.م.ا) تشدید کرده است.
فرق جرم حدی با تعزیری به زبان ساده
آنچه که به صراحت در قرآن آمده باشد حدی گفته میشود مانند حد زنای محصنه اعدام میباشد که در قران آمده است و پروردگار جهانیان به آن حکم نموده است و هیچ گاه قاضی نمیتواند خلاف آن حکم کند به اصطلاح دست قاضی بسته است به غیر از جرایم حدی مابقی تعزیری گفته میشود.
مثل خیانت در امانت ، مزاحمت برای بانوان ، آتش زدن مزرعه و… جرم سرقت هم از همین قسم است که هم شامل حدود میشود و هم تعزیرات مواردی که در بالا بیان شد انواع جرم تعزیری سرقت بوده است حال ما در اینجا میخواهیم بیان کنیم چه نوع سرقتی مشمول حدی میشود و به اصطلاح جرم حدی چه شرایطی بایستی داشته باشد.
شرایط جرم سرقت حدی چیست ؟
مطابق ماده ۱۹۸ قانون مجازات اسلامی سرقتی که دارای شرایط ذیل باشد حدی گفته میشود.
سارق به حد بلوغ شرعی رسیده باشد.
سارق در حال سرقت عاقل باشد.
سارق با تهدید و اجبار وادار به سرقت نشده باشد.
سارق قاصد باشد.
سارق بداند و ملتفت باشد که مال غیر است.
سارق بداند و ملتفت باشد که ربودن آن حرام است.
صاحب مال ، مال را در حرز قرار داه باشد.
سارق به تنهائی یا با کمک دیگری هتک حرز کرده باشد.
به اندازه نصاب یعنی ۵/۴ نخود طلای مسکوک که بصورت پول معامله می شود یا ارزش آن به آن مقدار باشد در هربار سرقت شود.
سارق مضطرنباشد.
سارق پدر صاحب مال نباشد.
سرقت در سال قحطی صورت نگرفته باشد.
حرز و محل نگهداری مال ، از سارق غصب نشده باشد.
سارق مال را به عنوان دزدی برداشته باشد.
مال مسروق در حرز متناسب نگهداری شده باشد.
مال مسروق از اموال دولتی و وقف و مانند آن که مالک شخصی ندارد نباشد.
تبصره ۱ – حرز عبارت است از محل نگهداری مال بمنظور حفظ از دستبرد.
تبصره ۲ – بیرون آوردن مال از حرز توسط دیوانه یا طفل غیر ممیز و حیوانات و امثال در حکم مباشرت است.
تبصره ۳ – هرگاه سارق قبل از بیرون آوردن مال از حرز دستگیر شود حد بر او جاری نمی شود.
تبصره ۴۴ – هرگاه سارق پس از سرقت ، مال را تحت ید مالک قرار داده باشد موجب حد نمی شود.
مجازات جرم حدی سرقت چیست ؟
به ترتیب ذیل سارق حدی مجازات میشود
الف – در مرتبه اول قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن بطوریکه انگشت شست و کف دست او باقی بماند.
ب – در مرتبه دوم ، قطع پای چپ سارق از پائین برآمدگی بنحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح او باقی بماند.
ج – در مرتبه سوم حبس ابد.
د – در مرتبه چهارم اعدام ، ولوسرقت در زندان باشد.
سرقتهای متعدد تا هنگامی که حد جاری نشده حکم یکبار سرقت را دارد تبصره1:
معاون در سرقت موضوع ماده ۱۹۸ این قانون به یکسال تا سه سال حبس محکوم میشود تبصره2:
ماده202: هرگاه انگشتان دست سارق بریده شود و پس از اجراء این حد ، سرقت دیگری از او ثابت گردد که سارق قبل از اجراء حد مرتکب شدهه است پای چپ او بریده می شود
ماده203:سرقتی که فاقد شرایط اجرای حد باشد و موجب اخلال در نظم یا خوف شده یا بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد اگرچه شاکیی نداشته یا گذشت نموده باشد موجب حبس تعزیری از یک تا پنجسال خواهد بود.
جرم سرقت با شهادت شاهد اثبات می شود.
جرم سرقت حدی چگونه قابل اثبات است ؟
مطابق ماده ۱۹۹ قانون مجازات اسلامی سرقتی که موجب حد است با یکی از راههای زیر ثابت می شود
شهادت دو مرد عادل
دو مرتبه اقرار سارق نزد قاضی ، بشرط آنکه اقرار کننده بالغ و عاقل و قاصد و مختار باشد.
علم قاضی
تبصره – اگر سارق یک مرتبه نزد قاضی اقرار به سرقت کند ، باید مال را به صاحبش بدهد اما حد بر او جاری نمی شود روش رسیدگی جرم سرقت.
معاونت در سرقت موجب حبس از شش ماه تا سه سال میباشد تبصره:
خب ، پس از اینکه سرقتی رخ داد چه بایستی کرد ؟
ما در اینجا مرحله به مرحله از رسیدیگی را بیان مینماییم
مرحله اول
این مرحله طرح شکایت میباشد که از ۲ طریق صورت میپذیرد.
روش اول
در ابتدا چنانچه هنوز فاصله زمانی زیادی رخ نداده مثلا هنوز چند ساعت از وقوع حادثه گذشته بهتر است به پلیس ۱۱۰ تماس حاصل نمایید و پس از حضور پلیس مشخصات مرتکبین را اعلام و بلافاصله پلیس وارد عمل شده و اشخاص مرتکب را دستگیر مینماید
این اولین مرحله از سیکل این نوع از پرونده ها میباشد.
روش دوم
چنانچه مدتی از وقوع سرقت گذشته باشد مثلا گذشت چند روز در اینجا شما بایستی به مراجعه به دفاتر وکیل نوین در سراسر کشور و مشاوره با دپارتمان سرقت و کلاهبرداری پس از تنظیم قراردادوکالت بلافاصله وکلایی متخصص وارد پرونده شده و با نیروی کافی اقدام به دستگیری مجرمین و تلاشی مزید محکومیت آنها می نمایند.
مرحله دوم
پس تنظیم شکایت پرونده وارد دادسرا میشود که در این موقع موقتا شخص سارق را به بازداشتگاه و زندان راهی نموده تا حکم پرونده صادر گردد. ( احتمال آزادی در این مرحله وجود دارد مثلا از طریق وثیقه البته بسته به مدارک موجود در پرونده که در این مرحله دست وکلا و قضات برای دفاع باز است مثلا درصورت اینکه اثبات گردد آزادی متهم ضرر جانی و ترس برای زیان دیده وجودد دارد در اینصورت قرار بر بازداشت باقی میماند.)
این مرحله را مرحلهه تحقیقاتی مینامند که درصورت دفاع قوی و اثبات این که جرم سرقت ارتکاب یافته پرونده قرار مجرمیت و کیفرخواست صادر شده و به دادگاه ارسال میگردد.
(دقت شود چنانچه قرار بر منع تعقیب صادر شود یعنی متهم بیی گناه است اینجا این قرار قابلیت اعتراض در مرجع دیگر دارد. ( ممکن است این مرحله چندین ماه زمان برده و بارها در دادسرا ویا کلانتری هاجلسه و حقیقات گردد)
همچنین شاهدان در این مرحله ادای شهادت مینماید دقت شود چنانچه بزه دیده شاهدی داشته باشد و آن شاهد از ترس نیاید در دادگاه ما میتوانیم با حکم جلب او مجبورش کنیم در دادگاه حضور پیدا کند.
‘گاهی ممکن است هیچ سرقتی رخ نداده و تنها افترایی نسبت به متهم میباشد چرا که خیلی از متهمین بی گناه و تنها از روی کدورت و دشمنی شخصی چنین افترایی زده است.
مرحله سوم
پس از صدور قرار کیفرخواست پرونده از دادسرا خارج و همراه متهم با پای زنجیر شده ویا با قرار های دیگر به دادگاه ارسال میگردد.
در این مرحله مدارک بروی پرونده کاملا بررسی و در چندین جلسه رسیدگی اقدام بر صدور رای مبینی بر بی گناهیی ویا محکومیت متهم صادر مینماید .این مرحله چندین ماه ممکن است زمان ببرد البته بستگی به مدارک پرونده و اقرارات متهم متفاوت بوده و مواردی داشتیم که از زمان دستگیری تا اجرای حکم تنها دو ماه زمان برده است.
مرحله چهارم
در این مرحله رای صادره از دادگاه بدوی در صورت اعتراض چه از ناحیه بزهکار و چه از ناحیه بزه دیده به این مرحله ارسال میگردد
و پرونده مجددا بررسی میگرد و حتی شاید نیاز ببیند پرونده را برای تحقیقات دقیق تر به مرحله دادسرا ارسال نماید در نهایتت رای نهایی را صادر مینماید.
این رای از مرحله تجدید نظر در محل هایی دیگر قابلیت اعتراض دارد مثلا به حضور رئیس قوه قضائیه درصورتی که رای خلاف شرع و قانون باشد.
جرم سرقت از جرایمی است که با سوگند خوردن ثابت نمی شود.
اجرای این حد های سرقت که بالا بیان شد شرایطی دارد یا قابل تعلیق میباشد ؟
مطابق ماده ۲۰۰ قانون مجازات اسلامی در صورتی حد سرقت جاری می شود که شرایط زیرموجودباشد –
صاحب مال از سارق نزد قاضی شکایت کند.
صاحب مال پیش از شکایت سارق را نبخشیده باشد.
صاحب مال پیش از شکایت مال را به سارق نبخشیده باشد.
مال مسروق قبل از ثبوت جرم نزد قاضی ، از راه خرید و مانند آن به ملک سارق در نیاید.
سارق قبل از ثبوت جرم از این گناه توبه نکرده باشد.
تبصره – حد سرقت بعد از ثبوت جرم با توبه ساقط نمی شود و عفو سارق جایز نیست.
مراحل شکایت کیفری سرقت
- در صورتیکه قصد شکایت کیفری از فردی به جرم دزدی را داشته باشید میتوانید مراحل زیر را انجام دهید.
- شما میتوانید برای شکایت کیفری، با وکیل سرقت به صورت تلفنی مشورت کنید.
- به دلیل اینکه شکایت کیفری دزدی نیاز به تنظیم شکوائیه دارد، اگر اطلاعات کافی برای تنظیم شکوائیه ندارید میتوانید به صورت حضوری با وکیل سرقت مشورت کنید.
- شما میتوانید در صورتیکه تمایلی برای حضور در دادگاه و یا وقت کافی برای شکایت ندارید، به وکیل متخصص سرقت وکالت بدهید که شکایت را انجام دهد.
- در صورتیکه قصد داشتید تا وکیل شکایت دزدی را انجام دهد مدارک زیر را همراه داشته باشید.
مدارک لازم برای شکایت سرقت
- مدارک شناسایی از قبیل شناسنامه و کارت ملی.
- ارائه سند و یا مدرکی که نشان دهد سرقت صورت گرفته است.
